زیست دهم : قلب 4 حفره ای انسان

قلب انسان یک عضو پیچیده و حیاتی است که در وسط قفسه سینه قرار دارد و وظیفه پمپاژ خون به سراسر بدن را بر عهده دارد. قلب دارای چهار حفره است که به دو نیمه تقسیم می‌شوند: نیمه راست و نیمه چپ. هر نیمه شامل یک دهلیز و یک بطن است.

دهلیزها و بطن‌ها

1. دهلیز راست: خون بدون اکسیژن از طریق دو ورید بزرگ به نام‌های ورید اجوف فوقانی و ورید اجوف تحتانی وارد دهلیز راست می‌شود.
2. بطن راست: از دهلیز راست، خون به بطن راست می‌رود. بطن راست خون را به شریان ریوی پمپاژ می‌کند که این خون را به ریه‌ها می‌برد تا اکسیژن‌گیری شود.
3. دهلیز چپ: پس از اکسیژن‌گیری در ریه‌ها، خون از طریق وریدهای ریوی وارد دهلیز چپ می‌شود.
4. بطن چپ: خون اکسیژن‌دار از دهلیز چپ به بطن چپ می‌رود. بطن چپ خون را به شریان آئورت پمپاژ می‌کند که این خون را به سراسر بدن می‌رساند.

دریچه‌ها

قلب دارای چهار دریچه است که جریان خون را در جهت درست هدایت می‌کنند:

1. دریچه سه‌لتی: بین دهلیز راست و بطن راست قرار دارد و از بازگشت خون به دهلیز راست جلوگیری می‌کند.
2. دریچه ریوی: بین بطن راست و شریان ریوی قرار دارد و از بازگشت خون به بطن راست جلوگیری می‌کند.
3. دریچه میترال: بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار دارد و از بازگشت خون به دهلیز چپ جلوگیری می‌کند.
4. دریچه آئورتی: بین بطن چپ و شریان آئورت قرار دارد و از بازگشت خون به بطن چپ جلوگیری می‌کند.

چرخه قلبی

عملکرد قلب به طور کلی به دو مرحله تقسیم می‌شود: سیستول و دیاستول.

1. سیستول: در این مرحله، بطن‌ها منقبض می‌شوند و خون را به شریان‌های بزرگ (آئورت و شریان ریوی) پمپاژ می‌کنند.
2. دیاستول: در این مرحله، بطن‌ها شل می‌شوند و از خون پر می‌شوند که از دهلیزها به آنها وارد می‌شود.

سیستم الکتریکی قلب

قلب دارای یک سیستم الکتریکی پیچیده است که ضربان قلب را تنظیم می‌کند. این سیستم شامل:

1. گره سینوسی-دهلیزی (SA node): به عنوان “ضربان‌ساز طبیعی” قلب شناخته می‌شود و در دهلیز راست قرار دارد.
2. گره دهلیزی-بطنی (AV node): سیگنال‌ها را از دهلیزها به بطن‌ها هدایت می‌کند.
3. باند هیس و رشته‌های پورکینیه: سیگنال‌های الکتریکی را در بطن‌ها پخش می‌کنند تا انقباضات هماهنگ بطن‌ها را ایجاد کنند.

خلاصه

قلب چهار حفره‌ای انسان با همکاری دهلیزها، بطن‌ها، دریچه‌ها و سیستم الکتریکی، نقش حیاتی در پمپاژ خون اکسیژن‌دار به بدن و برگشت خون بدون اکسیژن به ریه‌ها برای اکسیژن‌گیری مجدد دارد. این فرآیند مداوم برای تأمین نیازهای متابولیک بدن ضروری است.

زیست دهم : قلب 4 حفره ای انسان

سیستم الکتریکی قلب

سیستم الکتریکی قلب نقش مهمی در کنترل ضربان قلب و هماهنگی انقباضات دهلیزها و بطن‌ها دارد. این سیستم از چندین جزء اصلی تشکیل شده است که به ترتیب فعالیت می‌کنند تا ضربان قلب منظم را حفظ کنند.

اجزای اصلی سیستم الکتریکی قلب

1. گره سینوسی-دهلیزی (SA Node):
   • مکان: در دیواره فوقانی دهلیز راست قرار دارد.
   • وظیفه: به عنوان “ضربان‌ساز طبیعی” قلب عمل می‌کند. این گره سیگنال‌های الکتریکی اولیه را تولید می‌کند که باعث شروع ضربان قلب می‌شود.
   • فرکانس: به طور طبیعی، گره سینوسی-دهلیزی ضربان قلب را با فرکانس 60 تا 100 بار در دقیقه تولید می‌کند.
2. راه‌های بین‌گره‌ای:
   • وظیفه: سیگنال‌های الکتریکی تولید شده توسط گره سینوسی-دهلیزی را به دهلیزها و سپس به گره دهلیزی-بطنی منتقل می‌کند.
3. گره دهلیزی-بطنی (AV Node):
   • مکان: در دیواره بین دهلیز راست و بطن راست، نزدیک به سپتوم بین‌دهلیزی قرار دارد.
   • وظیفه: سیگنال‌های الکتریکی را از دهلیزها به بطن‌ها هدایت می‌کند. این گره سیگنال‌ها را کمی تأخیر می‌دهد تا اطمینان حاصل شود که دهلیزها قبل از انقباض بطن‌ها به طور کامل منقبض شده و خون را به بطن‌ها منتقل کنند.
   • فرکانس: در صورت نارسایی گره سینوسی-دهلیزی، گره دهلیزی-بطنی می‌تواند با فرکانس 40 تا 60 بار در دقیقه سیگنال تولید کند.
4. باند هیس (Bundle of His):
   • مکان: در سپتوم بین‌دهلیزی-بطنی قرار دارد.
   • وظیفه: سیگنال‌های الکتریکی را از گره دهلیزی-بطنی به بطن‌ها منتقل می‌کند.
5. شاخه‌های باند هیس:
   • مکان: به دو شاخه چپ و راست تقسیم می‌شود که در سپتوم بین‌بطنی قرار دارند.
   • وظیفه: سیگنال‌های الکتریکی را به هر دو بطن منتقل می‌کنند.
6. رشته‌های پورکینیه (Purkinje fibers):
   • مکان: در دیواره‌های بطن‌ها قرار دارند.
   • وظیفه: سیگنال‌های الکتریکی را به سلول انتقال میدهد.

عوامل ضرر رسان به دهلیزها و بطن‌ها های قلب

عوامل مختلفی می‌توانند به دهلیزها و بطن‌های قلب آسیب برسانند و عملکرد صحیح قلب را مختل کنند. این عوامل شامل موارد زیر هستند:

بیماری‌های قلبی-عروقی

1. بیماری عروق کرونری (CAD):
   • تنگی یا انسداد شریان‌های کرونری که می‌تواند منجر به کاهش جریان خون به عضله قلب و در نتیجه آسیب به دهلیزها و بطن‌ها شود.
2. فشار خون بالا (Hypertension):
   • فشار خون بالا باعث افزایش بار روی بطن‌ها می‌شود که می‌تواند منجر به ضخیم شدن و کاهش کارایی آنها گردد.
3. نارسایی قلبی (Heart Failure):
   • ناتوانی قلب در پمپاژ موثر خون، که می‌تواند به ضعف و بزرگ شدن دهلیزها و بطن‌ها منجر شود.

اختلالات ریتم قلب

1. فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial Fibrillation):
   • اختلال در ریتم دهلیزها که می‌تواند منجر به کاهش کارایی پمپاژ خون به بطن‌ها شود.
2. تاکی کاردی بطنی (Ventricular Tachycardia):
   • ضربان سریع و نامنظم بطن‌ها که می‌تواند منجر به کاهش کارایی پمپاژ و آسیب به بافت بطن‌ها شود.

بیماری‌های عضله قلب

1. کاردیومیوپاتی (Cardiomyopathy):
   • بیماری‌هایی که به عضله قلب آسیب می‌زنند و می‌توانند منجر به ضعف و بزرگ شدن دهلیزها و بطن‌ها شوند.
2. میوکاردیت (Myocarditis):
   • التهاب عضله قلب که می‌تواند به دلیل عفونت‌های ویروسی یا سایر عوامل ایجاد شود و به دهلیزها و بطن‌ها آسیب برساند.

بیماری‌های دریچه‌ای

1. نارسایی دریچه‌ای (Valve Insufficiency):
   • نقص در عملکرد دریچه‌ها که می‌تواند باعث بازگشت خون و افزایش فشار بر دهلیزها و بطن‌ها شود.
2. تنگی دریچه‌ای (Valve Stenosis):
   • تنگی دریچه‌ها که می‌تواند مانع جریان خون شده و بار اضافی بر بطن‌ها ایجاد کند.

عوامل سبک زندگی و محیطی

1. استعمال دخانیات:
   • سیگار کشیدن می‌تواند به عروق خونی آسیب رسانده و خطر بیماری‌های قلبی-عروقی را افزایش دهد.
2. چاقی و بی‌تحرکی:
   • این عوامل می‌توانند خطر بیماری‌های قلبی را افزایش داده و بار اضافی بر دهلیزها و بطن‌ها ایجاد کنند.
3. استرس مزمن:
   • استرس طولانی‌مدت می‌تواند به افزایش فشار خون و افزایش خطر بیماری‌های قلبی منجر شود.

سایر عوامل

1. دیابت:
   • دیابت می‌تواند به عروق خونی آسیب رسانده و خطر بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.
2. عفونت‌ها:
   • برخی عفونت‌ها می‌توانند به عضله قلب آسیب برسانند و منجر به التهاب و آسیب به دهلیزها و بطن‌ها شوند.
3. مصرف الکل:
   • مصرف زیاد الکل می‌تواند به عضله قلب آسیب رسانده و خطر کاردیومیوپاتی الکلی را افزایش دهد.

مراقبت‌های پیشگیرانه

برای کاهش خطر آسیب به دهلیزها و بطن‌های قلب، رعایت یک سبک زندگی سالم، مدیریت فشار خون، کنترل سطح قند خون، ترک سیگار، و انجام منظم فعالیت‌های ورزشی اهمیت دارد. همچنین، مشاوره با پزشک و انجام معاینات منظم می‌تواند به پیشگیری و مدیریت بیماری‌های قلبی کمک کند.

مجموعه ی گام کلاس (گروه آموزشی مهندس مسعودی) با هدف ارتقاء سطح علمی و موفقیت دانش آموزان متوسطه و همچنین داوطلبان کنکور در سال 1400 تاسیس شد و از بهمن ماه 1400 فعالیت خود را به طور رسمی آغاز کرد . این مجموعه ضمن بهره بردن از کادر اساتید زبده و حرفه ای در کنار جدیدترین تکنولوژی های آموزش آنلاین و آفلاین در حال رقم زدن فصل جدیدی از آموزش دروس مختلف متوسطه و کنکور می باشد

موسس و بنيانگذار سایت گام كلاس استاد امير مسعودى ، مطرح ترين و با سابقه ترين استاد رياضى و فيزيک ايران در آموزش آنلاين و تلويزيونى هستند كه با ارائه سبكى جديد و روش هاى پاسخگويى سريع ، مهم ترین تمایز گام‌کلاس نسبت به ساير موسسات می باشد.