درس نهم: عصر غیبت

مباحث درس نهم:

• غیبت امام مهدی (عج): پنهان شدن ایشان از نظر مردم به حکمت الهی
• دلایل غیبت:
  • حفظ جان امام از دشمنان
  • آماده شدن جهان برای پذیرش امام
  • امتحان و تکامل ایمان شیعیان
• وظایف شیعیان در عصر غیبت:
  • معرفت و شناخت امام: شناخت امام زمان (عج) و ویژگی های ایشان
  • عمل به تعهدات: عمل به دستورات دین و احکام الهی
  • دعای فرج: دعا برای تعجیل در فرج امام زمان (عج)
  • آمادگی برای یاری امام: تلاش برای خودسازی و تهذیب نفس
  • اطاعت از نواب عام: اطاعت از فقهای جامع الشرایط به عنوان نواب عام امام

موضوعات مهم:

• شروع غیبت: غیبت صغری (260-329 ه.ق) و غیبت کبری (از سال 329 ه.ق تاکنون)
• نواب خاص: 4 نفر از یاران امام مهدی (عج) که در زمان غیبت صغری واسطه ی بین امام و مردم بودند.
• نواب عام: فقهای جامع الشرایط که در زمان غیبت کبری وظیفه ی مرجعیت دینی و زعامت امت را بر عهده دارند.
• وظایف نواب عام: صدور فتوا، هدایت جامعه ی شیعی، ترویج معارف دین، دفاع از حقوق شیعیان
• امید به ظهور: انتظار فرج و ظهور امام زمان (عج) به عنوان منجی بشریت

آیات و روایات:

• آیه 105 سوره انبیاء: “و منتظر فرج او (مهدی) باشید.”
• حدیث امام باقر (ع): “بهترین اعمال امت من انتظار فرج است.”

• بررسی احادیث:
  • چند نمونه از احادیث مربوط به غیبت و انتظار فرج را جمع آوری و بررسی کنید.
• تحقیق:
  • درباره ی یکی از نواب عام امام زمان (عج) و نقش ایشان در هدایت جامعه ی شیعی تحقیق کنید.

نکات کلیدی:

• غیبت امام مهدی (عج) به معنای عدم حضور و نظارت ایشان بر جهان نیست، بلکه ایشان ناظر بر اعمال و احوال مردم هستند و در زمان مقرر به اذن خداوند ظهور خواهند کرد.
• عصر غیبت فرصتی برای خودسازی و تهذیب نفس و آمادگی برای یاری امام زمان (عج) در زمان ظهور ایشان است.
• انتظار فرج و دعا برای تعجیل در ظهور امام مهدی (عج) از مهمترین وظایف شیعیان در این عصر است.

درس دهم: مرجعیت و ولایت فقیه

مباحث درس دهم:

• مرجعیت دینی: مرجعیت دینی به معنای مراجعه به فقیه جامع الشرایط برای دریافت احکام شرعی و پاسخ به مسائل دینی است.
• شرایط مرجع تقلید:
  • اعلمیت: فقیه باید از همه ی فقهای زمان خود اعلم باشد.
  • عدالت: فقیه باید عادل و باتقوا باشد.
  • زنده بودن: فقیه باید زنده باشد.
  • تکلف: فقیه باید رسماً به مرجعیت تقلید اقدام کند.
• وظایف مرجع تقلید:
  • استنباط احکام شرعی از منابع معتبر: قرآن، سنت، عقل و اجماع
  • صدور فتوا: بیان احکام شرعی در مسائل مختلف
  • هدایت و ارشاد مردم: ترویج معارف دین و پاسخ به سوالات دینی مردم
  • دفاع از حقوق شیعیان: صیانت از احکام و ارزش های دینی و دفاع از حقوق مظلومان

ولایت فقیه:

• معنا: ولایت فقیه به معنای زعامت و رهبری جامعه ی اسلامی توسط فقیه جامع الشرایط در عصر غیبت امام زمان (عج) است.
• ادله ی ولایت فقیه:
  • آیات و روایات: مانند آیه 59 سوره نساء و حدیث “من از جانب خدا جانشین پیامبر (ص) در امر امامت هستم.”
  • عقل: عقل سلیم حکم می کند که در عصر غیبت، جامعه ی اسلامی به رهبری و هدایت نیاز دارد و این وظیفه بر عهده ی فقیه جامع الشرایط است.
• شرایط ولی فقیه:
  • اعلمیت: فقیه باید از همه ی فقهای زمان خود اعلم باشد.
  • عدالت: فقیه باید عادل و باتقوا باشد.
  • تدبیر و کفایت: فقیه باید توانایی اداره ی جامعه ی اسلامی را داشته باشد.
• وظایف ولی فقیه:
  • اقامه ی حدود و تعزیرات: اجرای احکام الهی و مجازات متخلفان
  • برقراری نظم و امنیت: حفظ امنیت جامعه و مقابله با مفاسد
  • رهبری سیاسی: هدایت جامعه ی اسلامی در عرصه ی سیاست و بین الملل
  • ترویج معارف دین: ترویج فرهنگ و ارزش های اسلامی
  • حمایت از محرومان: دفاع از حقوق مظلومان و رسیدگی به مشکلات نیازمندان

تفاوت مرجعیت و ولایت فقیه:

• مرجعیت: مرجعیت دینی به معنای پاسخگویی به مسائل فردی و احکام شرعی است، در حالی که ولایت فقیه ناظر بر اداره ی جامعه ی اسلامی و رهبری سیاسی آن است.
• شرایط: شرایط مرجعیت و ولایت فقیه در برخی موارد مانند اعلمیت و عدالت مشترک است، اما در برخی موارد مانند تدبیر و کفایت که برای ولایت فقیه لازم است، در مرجعیت شرط نیست.
• وظایف: وظایف مرجعیت و ولایت فقیه در برخی موارد مانند ترویج معارف دین و دفاع از حقوق شیعیان مشترک است، اما در برخی موارد مانند اقامه ی حدود و تعزیرات و رهبری سیاسی که از وظایف ولی فقیه است، در مرجعیت وجود ندارد.

اهمیت مرجعیت و ولایت فقیه:

• حفظ وحدت و انسجام جامعه ی اسلامی: مرجعیت و ولایت فقیه مانع از تفرقه و انشقاق در جامعه ی اسلامی می شود.
• حفظ و ترویج معارف دین: رهبری فقیه جامع الشرایط تضمین کننده ی حفظ و ترویج احکام و ارزش های اسلامی در جامعه است.
• رهبری و هدایت جامعه در مسیر صحیح: ولایت فقیه جامعه ی اسلامی را در مسیر صحیح هدایت می کند و از انحراف آن جلوگیری می کند.

آیات و روایات:

• آیه 59 سوره نساء: “ای اهل ایمان! از خدا و پیامبر و اولی الامر خود اطاعت کنید.”
• حدیث امام علی (ع): “من از جانب خدا جانشین پیامبر (ص) در امر امامت هستم.”

درس یازدهم: عزت نفس

مباحث درس یازدهم:

• تعریف عزت نفس: عزت نفس به معنای ارزشمند دانستن خود و احساس احترام به خویشتن است.
• مهمترین مولفه های عزت نفس:
  • خودباوری: باور به توانایی ها و ارزش های خود
  • خودپذیری: پذیرفتن نقاط قوت و ضعف خود
  • اعتماد به نفس: توانایی ابراز وجود و ارتباط موثر با دیگران
  • احساس مسئولیت: پاسخگویی به اعمال و تعهدات خود
  • داشتن مرزهای مشخص: تعیین حدود قابل قبول در روابط با دیگران
• عوامل موثر بر عزت نفس:
  • تربیت خانوادگی: نحوه ی برخورد والدین و تعاملات خانوادگی
  • تجربیات دوران کودکی: موفقیت ها و شکست ها در دوران کودکی
  • دوستان و اطرافیان: تاثیر افراد مثبت و منفی در زندگی
  • موفقیت ها و شکست ها: تجربیات زندگی و تاثیر آنها بر احساس ارزش خود
• فواید عزت نفس:
  • افزایش اعتماد به نفس: توانایی ابراز وجود و ارتباط موثر با دیگران
  • کاهش اضطراب و افسردگی: احساس رضایت از خود و کاهش استرس
  • موفقیت در زندگی: تلاش بیشتر برای اهداف و رسیدن به آنها
  • روابط سالم: ارتباط موثر با دیگران و ایجاد روابط سالم
  • سلامت روان: افزایش کیفیت زندگی و سلامت روان

آیات و روایات:

• آیه 70 سوره اسراء: “و به انسان کرامت بخشیدیم و او را بر بسیاری از مخلوقات خود برتری دادیم.”
• حدیث امام علی (ع): “بهترین غنا، عزت نفس است.”

• بررسی آیات و روایات:
  • چند نمونه از آیات و روایات مربوط به عزت نفس را جمع آوری و بررسی کنید.
• تحقیق:
  • درباره ی راهکارهای تقویت عزت نفس در دوران نوجوانی تحقیق کنید.

نکات کلیدی:

• عزت نفس از مهمترین مولفه های سلامت روان است و نقش اساسی در زندگی افراد دارد.
• عزت نفس با عوامل مختلفی مانند تربیت خانوادگی، تجربیات دوران کودکی، دوستان و اطرافیان، موفقیت ها و شکست ها و … ارتباط دارد.
• با تلاش و توجه به خود می توان عزت نفس را تقویت کرد و از فواید آن در زندگی بهره مند شد.

درس دوازدهم: پیوند مقدس

مباحث درس دوازدهم:

• خانواده: مهمترین نهاد اجتماعی نزد خداوند، متشکل از زن و مرد و فرزندان
• اهداف ازدواج:
  • تکمیل نفس: زن و مرد با ازدواج، یکدیگر را کامل می کنند و به کمال مطلوب خود می رسند.
  • ایجاد آرامش و سکون: خانواده، مأمن و پناهگاه امنی برای زن و مرد است و به آنها آرامش و سکون می دهد.
  • تداوم نسل: ازدواج و تشکیل خانواده، زمینه ساز تداوم نسل بشر و تربیت نسل آینده است.
  • تربیت فرزندان صالح: خانواده، بهترین مکان برای تربیت فرزندان صالح و با ایمان است.
• شرایط ازدواج:
  • ایمان و تقوا: زن و مرد باید مسلمان و متدین باشند و به احکام الهی پایبند باشند.
  • کفاءت: زن و مرد باید از نظر دینی، اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی هم کفو یکدیگر باشند.
  • رضایت طرفین: ازدواج باید با رضایت کامل زن و مرد و بدون اجبار و اکراه انجام شود.
• وظایف زن و شوهر:
  • همسرداری: زن و شوهر باید نسبت به یکدیگر مهربان و صبور باشند و حقوق و وظایف یکدیگر را رعایت کنند.
  • تربیت فرزندان: زن و شوهر باید با همکاری یکدیگر، فرزندان خود را با ایمان، اخلاق و دانش تربیت کنند.
  • مدیریت امور خانواده: زن و شوهر باید با همکاری یکدیگر، امور خانواده را به نحو احسن اداره کنند.
• موانع ازدواج:
  • عدم ایمان و تقوا: عدم پایبندی به احکام الهی و ارزش های دینی
  • عدم کفائت: عدم تناسب زن و مرد از نظر دینی، اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی
  • عدم رضایت طرفین: ازدواج اجباری و بدون رضایت زن و مرد
  • وجود موانع شرعی: مانند محرمیت، رضاع، نکاح با زن مشرک

آیات و روایات:

• آیه 21 سوره احزاب: “در حقیقت برای شما در رسول خدا الگوی نیکویی است.”
• حدیث امام علی (ع): “من از جانب خدا جانشین پیامبر (ص) در امر امامت هستم.”

• بررسی احادیث:
  • چند نمونه از احادیث مربوط به ازدواج و تشکیل خانواده را جمع آوری و بررسی کنید.
• تحقیق:
  • درباره ی حقوق و وظایف زن و شوهر در اسلام تحقیق کنید.

نکات کلیدی:

• ازدواج، امری مقدس و از سنت های الهی است که در دین اسلام به آن تأکید فراوانی شده است.
• ازدواج، فواید و برکات فراوانی برای زن و مرد و جامعه دارد و زمینه ساز تکامل نفس، آرامش و سکون، تداوم نسل و تربیت فرزندان صالح می شود.
• انتخاب همسر مناسب و پایبندی به تعهدات و وظایف زناشویی، از مهمترین عوامل موفقیت در زندگی مشترک است.